Pandemieën, economische crisis, uitputting van grondstoffen, global warming & sociale ongelijkheid,...: Ze zijn niet nieuw, maar lijken deze periode in een steeds grotere tsunami op ons af te komen. Misschien ook op jouw bedrijf? Welke visuele modellen kunnen je helpen om dit in kaart te brengen voor jouw organisatie en zo duurzame weerbaarheid te verbeteren? En hoe ga je hiermee aan de slag?
Duurzaamheid en ondernemen
Eerst even dit: Duurzaamheid lijkt soms wel een buzzwoord, en wordt vaak wat gereduceerd naar het duurzaam maken van je verdienmodel. Maar bij duurzaam ondernemen streven bedrijfsleiders en ondernemers bij alle bedrijfsbeslissingen niet alleen een hoger bedrijfsrendement na, ze benutten ook de kansen voor een beter milieu en meer welzijn van de medewerkers en de maatschappij. Bottom line gaat duurzaam ondernemen dus om de balans tussen 3 pijlers: Economie, maatschappij & milieu. (ook wel 'Triple Bottom Line') Net wat je nodig hebt!
Het duurzame Business Model Canvas
Misschien ben je wel bekend met het Business Model Canvas (BMC) van Osterwalder. Handig aan dit soort visuele modellen, is dat het je naast een heldere structuur & minder complexiteit, ook ruimte geeft om te experimenteren en zo stap voor stap te kunnen groeien richting je nieuwe toekomst.
Er bestaan ondertussen al wat 'duurzame' varianten op dit model, die je in staat stellen om handig in te zoemen op elk van de 3 'triple bottom line' pijlers. Ik zet een aantal modellen voor je op een rijtje:
Sustainable Business Model Canvas: Dit canvas bevat 2 extra bouwstenen ten opzichte van het originele BMC, namelijk die van de eco-sociale kosten en baten. De vragen die erbij staan, geven je een eerste aanzet. Interessant dus om te beginnen en een eerste vorm van bewustwording te creëren.
Triple Layered Business Model Canvas (TLBMC): In plaats van extra bouwstenen toevoegen, vul je dit canvas in op 3 niveaus: 1. Economisch, 2. Sociaal, 3. Milieu. De sociale laag bekijkt alle stakeholders en de maatschappelijke impact van het bedrijf. De milieulaag focust zich op het life-cycle gebeuren & de impact ervan op het milieu. Je kan hierdoor zowel horizontaal per niveau kijken naar coherentie, als ook verticaal naar de waardecreatie tussen de niveaus.
Truly Sustainable Business Model Canvas (TSBMC): Naast het feit dat alle eco-sociale vragen geïntegreerd werden bij elk van de BMC-bouwstenen, werd er specifiek aandacht besteed aan de duurzaamheid van je missie & visie, aan je stakeholders in het algemeen én specifiek aan welke Sustainable Development Goals (SDG) van de Verenigde Naties jouw business model voldoet. Ook worden er bij het verdienmodel eerder vragen gesteld rond waardecreatie (value creation) en gaat het verder dan economische waarde alleen.
Flourishing Business Canvas (van de Strongly Sustainable BMG): Dit BMC bevat in totaal 16 bouwblokken. Ze zitten inherent ook wel verweven in de vorige BMC's, maar in dit model zie je ook visueel de verhouding tussen economie, maatschappij & eco-systeem en waar deze bouwblokken impact hebben. Verder wordt er naast waardecreatie (value creation) ook aandacht besteed aan mogelijke waarde-afbraak (value destruction).
Er valt dus voor elk model wat te zeggen. Gebruik vooral dat model dat voor jullie bedrijf en haar situatie op dit moment het beste past.
3 Tips om aan de slag te gaan
1. Start gewoon & test uit
De hele filosofie van het Business Model Canvas is dat je verbanden ziet, dingen uittest en zodoende elke keer verfijnt en innoveert. Dus start sowieso met een workshop te organiseren waarin je samen met anderen het duurzame BMC invult. Op het einde van de sessie kan je bepalen welke de eerste vervolgstappen zijn. Dat kan inhouden dat je je eerst nog verder verdiept in de materie, of dat je een aantal assumpties & hypotheses als eerste uittest.
2. Nodig niet alleen 'the usual suspects' uit
De kans is groot dat je management team vandaag uit mensen met een voornamelijk technisch & 'business management' achtergrond. Zij kunnen je perfect helpen om het economische deel in kaart te brengen, maar werpen daardoor vaak een eenzijdig zicht op de zaak.
Je hebt in je bedrijf misschien wel mensen die verantwoordelijk zijn voor corporate social responsibility (CSR), welzijn of diversiteit. Zij beschikken naast kennis van zaken ook over de nodige cijfers. Daarnaast zijn er vast en zeker mensen in je bedrijf die als persoon duurzaamheid in eender welke vorm 'ademen'. Vraag hun mening. En betrek hen om het canvas voor jullie bedrijf in te vullen.
Verder kan het ook handig zijn om externe stakeholders, zoals klanten of belangengroepen uit te nodigen. Zij kunnen een outside-in zicht op de zaak werpen.
3. Schakel een partij in om het proces te begeleiden
Vaak zit je met je neus toch dicht op je eigenlijk werkelijkheid, waardoor het nog moeilijk is om de dingen van een andere kant te bekijken. Iemand die onafhankelijk dit proces kan begeleiden, vragen kan stellen, luisteren & samenvatten, is van onschatbare waarde.
Uiteraard kan ik je daarbij helpen. Niet alleen om dit proces te begeleiden maar ook om het te vertalen in visuele storytelling achteraf. Een verkennend gesprek om naar jouw verhaal te luisteren en te kijken wat je nodig hebt, is al een eerste stap. (joyce@inkorporate.me)